Od początku marca do końca grudnia tego roku realizowany jest projekt „Ponad Granicami – polskie wydarzenia środowiskowe”, w ramach którego wsparto 9 polskich i polonijnych organizacji w 5 krajach Europy.
Projekt finansowany jest przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Polonia i Polacy za granicą 2024 – wydarzenia i inicjatywy polonijne„.
Działania we Włoszech
W ramach projektu odbył się szereg różnych wydarzeń społecznych, kulturalnych i patriotycznych. We Włoszech działania realizowały dwie organizacje: Stowarzyszenie INSIEME i Apulijskie Stowarzyszenie Polsko – Włoskie. To pierwsze zorganizowało dwa spotkania tematyczne, połączone z prelekcjami, jedno dotyczące 80. Rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, drugie związane z życiem i działalnością Władysława Zamoyskiego.
15 października Stowarzyszenie “Insieme” zorganizowało dla Polonii włoskiej wydarzenie polegające na upamiętnieniu 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.
Organizacje wydarzenia wsparła polska Fundacja Pokolenia Pokoleniom, która pomogła znaleźć i zaprosić prelegentów, których rodziny uczestniczyły w Powstaniu Warszawskim.
Omówiono historyczne i polityczne znaczenie powstania, a prelegenci przedstawili losy warszawiaków z perspektywy swoich przodków, z których jedni polegli w walkach powstańczych, inni przeżyli lub trafili do obozów pracy. Jako rekwizyt charakterystyczny dla munduru powstańczego, uczestnicy wykonali repliki opasek powstańczych. Prelegenci przywieźli ze sobą m.in. zdjęcia rodzinne uczestników powstania.
W spotkaniu wzięło udział prawie 30 przedstawicieli Polonii i włoskich przyjaciół, prezes Stowarzyszenia “Insieme” Bożena Wróblewska tłumaczyła na język włoski prelekcje wygłaszana po polsku.
Spotkanie dostarczyło wielu wzruszeń, uczestnicy nie mieli wcześniej wiedzy o wielu faktach i bardzo dziękowali za te inicjatywę i za zaproszenie gości z Polski. Wśród słuchaczy była obecna p. Marta Czajczyńska – dyrektorka polskiej szkoły w Ostii przy Ambasadzie RP. Jej obecność wiązała się z tym, ze Stow. Insieme nawiązało kontakt z polską szkoła w Ostii i w ramach tej współpracy będzie kilka razy w roku oferowało szkole możliwość skorzystania z prelekcji podobnych do tej o powstaniu warszawskim.
Tydzień później zorganizowano kolejne spotkanie, w Polskiej Szkole w Ostii odbyła się prezentacja p.t. „Władca Tatr, społecznik i patriota, który podarował Polakom Tatry”. Celem było upamiętnienie patriotycznych dokonań Władysława Hr. Zamoyskiego. Organizatorami były dwie partnerskie NGO, włoskie Stowarzyszenie Kulturalne “Insieme” i polska Fundacja Pokolenia Pokoleniom Barbara Czechmeszyńska-Skowron.
Na tę prezentację specjalnie zaproszono potomków doktora Tytusa Chałubińskiego, który wraz z Hr. Zamoyskim przez całe lata wspólnie działali społecznie na rzecz rozwoju Zakopanego i mieszkańców Tatr, a w rodzinie zachował się bogaty przekaz o tamtych czasach, zdjęcia i dokumenty.
Rodzinę dr Tytusa Chalubinskiego reprezentowali w tym projekcie jego pra-prawnuk Andrzej Paweł Skowron i pra-pra-prawnuczka Kaja Abdank-Gruca, którzy wspólnie przygotowali prezentacje na ww temat.
Prelegentami byli: Marta Czajczyńska, Dyrektor Polskiej Szkoły w Ostii, Barbara Czechmeszynska z zarządu Fundacji Pokolenia Pokoleniom i Andrzej Skowron. Organizatorów reprezentowali Bożena Wróblewska, Justyna Markiewicz i Mario Gatta ze Stowarzyszenia Kulturalnego “Insieme”. W treści prelekcji położono nacisk na aspekty patriotyzmu w działaniach Zamoyskiego, zabiegania o zachowanie polskości, tradycji, kultury i o edukację.
Ze strony Szkoły w spotkaniu wzięli udział uczniowie wyższych klas, ok. 30 osób, pani dyrektor Marta Czajczyńska i wicedyrektor Ewa Sochacka, oraz dwoje innych nauczycieli a także około 10 przedstawicieli rodziców. Słuchacze ocenili spotkanie jako bardzo udane, a projekt jako ciekawy.
Organizacja z Apulii przeprowadziła – cykliczny już – Tydzień Kultury Polsko – Włoskiej w Bari i spotkanie literacko muzyczne z okazji Święta Niepodległości, oba wydarzenia zgromadziły ok. 100 osób z miejscowej Polonii.
Relacje z obu wydarzeń są dostępne na stronach organizatora:
– Tydzień Kultury Polsko-Włoskiej
– Wieczór poetycko-muzyczny “W ogrodzie Zbigniewa Herberta”
Inicjatywy na Litwie
Na Litwie wsparto trzy oddziały Związku Polaków na Litwie – Jezioroski, Święciański i Solecznicki. Przygotowane zostały wydarzenia związane z 11 listopada, spotkania świąteczne, zaduszkowe, kulturalne i okolicznościowe.
Solecznicki Oddział ZPL zorganizował w dniach 21 – 23 października wizyty na miejscach pamięci w rejonie solecznickim. Oprócz delegacji Oddziału, z prezesem Zdzisławem Palewiczem na czele, w objeździe wzięli udział przedstawiciele Ambasady RP w Wilnie. Odwiedzono m.in. kwatery Powstańców Styczniowych w Rudnikach, groby żołnierzy AK w Podborzu, Solecznikach, Ejszyszkach, Butrymańcach i Koleśnikach, krzyż pamięci w Koniuchach, czy w końcu cmentarz na Rossie.
W ramach dotacji dofinansowano także spotkanie świąteczne w Taboryszkach, poświęcone 110. rocznicy rozpoczęcia posługi kapłańskiej błogosławionego Michała Sopoćki w Taboryszkach. Odsłonięto pomnik, złożono kwiaty.
W ramach dotacji dofinansowano wieńce i wiązanki, znicze, a także wyżywienie na spotkaniu świątecznym.
Oddział ZPL w Jeziorosach dofinansował z dotacji dwa wydarzenia: XX Festiwal Kultury Polskiej i 35-lecie ZPL Oddział Jezioroski oraz wyprawę krajoznawczą dla seniorów.
21 września seniorzy wyruszyli na wycieczkę do Jeziorosów, w ramach której m.in. obdył się rejs po trzech jeziorach: Zaraso, Zarasaičio i Baltas, wraz z przewodnikiem, opowiadającym lokalne historie.
9 listopada odbyły się połączone święta: XX Festiwal Kultury Polskiej i 35-lecie jezioroskiego Oddziału Związku Polaków na Litwie. Na wydarzenie przybyły zespoły z Podbrodzia, Nowych Święcian, Wisagini. Koncert rozpoczął się od hymnu Litwy i Roty, potem nastąpiło powitanie gości.
Wśród obecnych byli m.in.: ks. Edgar Szostak, konsul Zbigniew Ciosek, mer rejonu jezioroskiego Nijolė Guobienė, czy sekretarz Związku Polaków na Litwie Teresa Sołowjowa. W wydarzeniach wzięło ok. 100 osób.
W ramach projektu dofinansowano wyżywienie uczestników, druk pamiątkowych dyplomów i plakatów, a także transport seniorów.
W Święcianach Oddział ZPL zorganizował dwa, duże wydarzenia. W dniu 17 listopada 2024 roku w Domu Polskim w Nowych Święcianach odbył się XXVI Festyn Kultury Polskiej „Nad brzegiem Żejmiany”, będący wyjątkową okazją do zaprezentowania bogactwa polskiej kultury na Litwie, szczególnie w regionach, gdzie Polacy od wieków pielęgnują swoje tradycje, język i obyczaje. Tegoroczny, XXVI Festyn „Nad brzegiem Żejmiany”, pokazał, że choć odbył się w innej formie niż zwykle – nie w Podbrodziu, ale skromniej, w Domu Polskim w Nowych Święcianach – wciąż stanowił ważne wydarzenie, które uwydatniło znaczenie pielęgnowania tradycji, kultywowania polskiej kultury oraz budowania silnej, wspólnej tożsamości. Była to również doskonała okazja do refleksji nad tym, jak Polacy na Litwie wciąż potrafią utrzymać swoją obecność, kulturę i wartości.
Na scenie tego dnia wystąpiły: Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Ojcowizna” z Niemenczyna, zespół „Marzenie” z Nowych Święcian, z Turmont na festyn przybył zespół „Srebrne pasemko”, zespół wokalny „Stokrotki”, czy zespół estradowy „Wiza” z Podbrodzia. Wystąpiły również uczestniczki studium Domu Polskiego „Talenty” – Karolina i Katerina Chlewnickie. Wszystkich zachwycił swoim występem Tego dnia były śpiewane piękne polskie piosenki, tańczone wspaniałe polskie tańce, a przede wszystkim brzmiała polska mowa.
Organizatorem XXVI Festynu Kultury Polskiej „Nad brzegiem Żejmiany” był Święciański Oddział Rejonowy Związku Polaków na Litwie. W festynie udział wzięło ponad 150 osób.
21 grudnia Oddział Święciański ZPL zaprosił wszystkich do Centrum Kultury w Podbrodziu na spotkanie opłatkowe oraz wieczór kolęd i pastorałek, na wieczór, kiedy można zatrzymać się na chwilę w tym przedświątecznym pośpiechu, by wspólnie poczuć magię Bożego Narodzenia.
Tego dnia przed licznie zgromadzoną publicznością wystąpił zespół wokalny „Żejmiana” z kapelą z Podbrodzia, chór parafii Maryi Panny Królowej Rodzin w Podbrodziu „Vox Cealestis”, zespół „Marzenie” z Nowych Święcian, zespół „Magunianka”, Siergiej Browko, Izabela Naidenkowa, rodzinne trio Aistė, Karoliny i Kateriny Chlewnickich oraz Jolanta Baranowska. Piękne kolędy i pastorałki, talent artystów zachwycił i wzruszył publiczność. Gdy ze sceny rozbrzmiewały dobrze wszystkim znane kolędy, nikt nie mógł się powstrzymać od wspólnego ich śpiewania wraz z artystami. Dzięki czemu w sali zapanowała prawdziwa rodzinna i świąteczna atmosfera.
Podczas imprezy zostało również uczczone 35-lecie Związku Polaków na Litwie. Medale za zasługi na rzecz zachowania i krzewienia polskości z rąk prezesa ZPL Waldemara Tomaszewskiego zaś otrzymali: Anna Łastowska oraz Wanda Gołubiewa.
Podczas spotkania przekazano także paczki świąteczne dla seniorów, sfinansowane z dotacji.
Projekty na Ukrainie
W ramach projektu na Ukrainie Centrum Polskiej Kultury „Odra-Niemen-Dniestr” przeprowadziła szereg wydarzeń. Uczestnicy odwiedzili nekropolię w Milatynie Nowym k. Lwowa, gdzie zapalili znicze, przeprowadzili warsztaty historyczne o twórcach Niepodległości, wyprodukowali film o Sybiraku, pozostającym pod opieką organizacji, Grzegorzu Wiwerze. Odbyła się także wyprawa śladami Zbigniewa Herberta, gra terenowa we Lwowie i spotkanie podsumowujące zadanie, na którym odbył się pokaz wyprodukowanego wcześniej filmu.
Lwowskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych zorganizowało dwa działania – warsztaty artystyczne, związane z pisaniem ikon i zaduszkowe upamiętnienie polskich artystów ze środowiska LTPSP, którzy odeszli z tego świata.
Pozostałe regiony
Projekt objął także Zakon Posługujących Chorym – Kamilianów, a konkretnie ich filię w Gruzji. Przygotowali oni wystawę pokazującą ich współpracę ze środowiskiem i pomoc, jakiej udzielają na miejscu.
Ostatnim ze wspartych środowisk byli Polacy z Białorusi – z oczywistych względów szczegółów działań nie podajemy.
Finansowanie projektu
Projekt finansowany jest przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Polonia i Polacy za granicą 2024 – wydarzenia i inicjatywy polonijne„, wsparcie wyniosło 100 000 zł, całkowity koszt projektu to 115 000 zł.
