Operacja „Ostra Brama” (7–13 lipca 1944) realizowana była w ramach akcji „Burza” – ogólnokrajowego powstania, zorganizowanego pod względem militarnym przeciwko Niemcom, a w sensie politycznym skierowanego przeciw Rosji.
Plan operacji polegał na uderzeniu siłami dwóch okręgów Armii Krajowej (wileńskiego i nowogródzkiego) na Wilno, zdobycie go i przyjęcie przez Polaków sił rosyjskich z pozycji gospodarza.
Siły AK, dowodzone przez komendanta obszaru północno-wschodniego płk. Aleksandra Wilka-Krzyżanowskiego, liczyły ok. 5 tys. żołnierzy, rosnąc w miarę upływu walk do blisko 12 tys. Garnizon niemiecki obliczono na 20–30 tys.
W nocy z 6 na 7 lipca Polacy zaatakowali miasto od południa i południowego wschodu. Do szturmu szybko dołączyły się jednostki armii sowieckiej. Po wyzwoleniu 13 lipca Wilno, którego mieszkańcy spontanicznie i z radością wywieszali biało-czerwone flagi, na krótko było pod polską władzą administracyjną.
Rosjanie zmusili polskie wojsko do przegrupowania się na skraj Puszczy Rudnickiej, a dowódców AK zaproszono 16 lipca na rozmowy dotyczące dozbrojenia Polaków. Oficerowie, w tym płk Wilk-Krzyżanowski, zostali podstępnie aresztowani i osadzeni w sowieckim więzieniu.
Ostatnią bitwą o polską Wileńszczyznę było starcie z Armią Czerwoną pod Surokontami, w którym zginął m.in. ppłk. Maciej Kalenkiewicz „Kotwicz”.
źródło Instytut Pamięci Narodowej
Od wielu lat środowisko #OdraNiemen organizuje edukacyjne wyprawy na Grodzieńszczyznę i Wileńszczyznę. Wyjazdy “Śladami Operacji Ostra Brama” to nasz autorski projekt, który tylko raz, przez pandemię nie był realizowany w 2020 roku. Szlak tych wypraw i więcej informacji o programie na portalu Rodacy-Bohaterom
W dniach 6-11.07.2021 roku środowiska z Dolnego Śląska i Wielkopolski biorą udział w zadaniu. Plan wyprawy to Wilno i odwiedzenie miejsc pamięci na Rossie, w Kolonii Wileńskiej. To także objazd po Wilnie – Nowa Wilejka, Puszkarnia z widokiem na Belmont, centrum miasta – szlaki Operacji.
Grupa przebywa także w Rejonie Solecznickim: Turgiele, Miedniki, Soleczniki.
Ostatnim etapem wydarzenia są spotkania w Rudnikach i Puszczy Rudnickiej. Tutaj główną osobą wspierającą naszą grupę jest Krystyna Sławińska, znakomita przewodnik po puszczy. Uczestnicy naszej wyprawy zostali także zaproszeni do udziału w biegu szlakiem puszczańskim “Tropem 5. Wileńskiej Armii Krajowej”. Inicjatorem i organizatorem biegu jest Tadeusz Kisiel, Prezes Stowarzyszenia Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej z Legnicy. Jego ojciec pochodził z Wileńszczyzny i walczył o Wilno, w ramach Akcji Ostra Brama. Bieg jest hołdem pamięci dla taty Tadeusza.
Uczestnicy projektu w 2021 roku to delegacje następujących środowisk:
- Seniorzy Dolnośląskiej Solidarności
- Pedagodzy dolnośląskich szkół
- Środowiska kresowe z Wrocławia i Poznania
- Wrocławskie Stowarzyszenie Pamięci Zesłańców Sybiru
- Koło ŚZŻAK z Gniezna
Projekt “Operacja Ostra Brama” realizowany jest w 2021 roku ze środków własnych Stowarzyszenia Odra-Niemen. Jest to możliwe dzięki wpłatom z 1% i prywatnym darczyńcom. DZIĘKUJEMY!
