Miejsca Pamięci

Cmentarz wojenny na Antokolu, Litwa

O projekcie

Miejsca pamięci narodowej to zgodnie z zapisami w Ustawie o miejscach pamięci narodowej: groby lub cmentarze wojenne, nieruchomości lub obiekty budowlane albo ich pozostałości, upamiętniające postaci lub wydarzenia znaczące dla Narodu i Państwa Polskiego, a w szczególności pomniki, krzyże przydrożne, kapliczki, kopce oraz inne obiekty lub przedmioty związane z wydarzeniami lub postaciami znaczącymi dla dziedzictwa Narodu i Państwa Polskiego, w szczególności tablice pamiątkowe.

Definicja miejsc pamięci narodowej jest bardzo szeroka. Jednak najważniejszą częścią tej definicji jest jej początek – groby i cmentarze wojenne. To one są głównym przedmiotem naszych prac i działań na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej i w innych miejscach dawnej Polski. Bo właśnie w takich grobach i na cmentarzach wojennych spoczywają Ci, których chcemy szczególnie zapamiętać, albo odzyskać Ich dla naszej zbiorowej pamięci jako Bohaterów polskiej wolności.

Opiekujemy się miejscami pamięci od początku działalności Stowarzyszenia Odra-Niemen. Ten program rozwija się obecnie na wielu płaszczyznach:

  • Renowacja miejsc pamięci
  • Zaduszki Polskie
  • Bazy miejsc i szlaki pamięci
  • #PowracamyPoSwoich - współpraca z IPN

Renowacje miejsc pamięci

Projekt Miejsca Pamięci realizujemy od 2012 roku. Od tego czasu staramy się opiekować miejscami pamięci w kraju i za granicą, głównie na dawnych Kresach Wschodnich. W 2012 roku podjęliśmy opiekę nad kwaterą Żołnierzy Wyklętych na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim. Ale również w 2012 roku odnowiliśmy cmentarz w Surkontach na Białorusi, gdzie spoczywa mjr Maciej Kalenkiewicz ps. Kotwicz – ostatni dowódca Nowogródzkiego Okręgu Armii Krajowej.

To miejsce i inne na Grodzieńszczyźnie poznaliśmy dzięki kombatantom ze Stowarzyszenia Żołnierzy AK na Białorusi.  

Od tamtej pory wyremontowaliśmy i objęliśmy opieką 8 cmentarzy oraz kwater wojskowych i wojennych na terenie dzisiejszej Litwy: Dubicze, Gumba, Koleśniki, Niewoniańce, Zawiszańce, Sangiełowszczyzna oraz kwatery AK w Puszczy Rudnickiej i na dawnym cmentarzu Szalewiczów nad Wersoką.  Na terenie Białorusi odnowiliśmy 7 miejsc pamięci: w Niecieczy, Wawiórce, Surkontach, Jancewiczach, Iwieńcu, Kamieniu i Starzynkach. Na Ukrainie od  2019 roku trwają prace na polskich cmentarzach w Krzemieńcu oraz w Szumsku. W Czechach – na Zaolziu renowacji podległo 6 cmentarzy. W 2022 roku jesteśmy po raz pierwszy w Gruzji, w Tbilisi odnawiamy i zabezpieczamy groby na polskiej kwaterze cmentarza na Kukii,  

Wiele miejsc, w których pracują nasi wolontariusze zyskuje zupełnie nowy wygląd. Odbywa się to po uzgodnieniach z miejscowymi władzami.

Upamiętnianie

Oprócz prac remontowych realizujemy w każdym roku bardzo wiele działań porządkowych i upamiętniających miejsca pamięci w kraju i zagranicą. Sprzątamy, stawiamy znicze, kwiaty, wieszamy biało-czerwone wstęgi.  Znamy większość polskich miejsc na Kresach, na Wołyniu, jeździmy do Katynia, na Syberię i do Kazachstanu.

Od wielu lat głównym projektem w tym obszarze są wyprawy kresowym szlakiem Akcji Operacji Ostra Brama. To nasz autorski projekt, opracowane ścieżki edukacyjne i miejsca pamięci na Grodzieńszczyźnie i Wileńszczyźnie. Co roku bierzemy udział w uroczystościach, spotykamy się ze świadkami historii, kombatantami. Najważniejsza dla nas idea tych wypraw to aspekt edukacyjny, dlatego zawsze jest  z nami młodzież.

W całej Polsce oddajemy hołd bohaterom naszej wolności. Bywamy na polskich cmentarzach na Zachodzie, a dzięki kontaktom naszego oddziału z regionu opolskiego, jesteśmy obecni z akcją pamięci na polskich cmentarzach na Zaolziu. W zdecydowanej większości tych wydarzeń towarzyszą nam kombatanci, świadkowie historii.

Ekshumacje

W 2017 roku Instytut Pamięci Narodowej zaprosił nasze stowarzyszenie do prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych, prowadzonych poza granicami Polski. 

Pracujemy jako wolontariusze przy poszukiwaniach i ekshumacjach prowadzonych przez IPN na terenie Litwy. Wspieramy Instytut naszymi wieloletnimi kontaktami na Litwie. Mamy nadzieję, że wkrótce będzie możliwa  dalsza współpraca na Ukrainie.

Zaduszki Kresowe

Zaduszki Kresowe to projekt, z którym do Odry-Niemen przyszli jej założyciele, którzy od lat organizowali takie wyprawy na Białoruś. Zadanie to szybko stało się wizytówką stowarzyszenia. Stawiamy każdego roku, na przełomie października i listopada tysiące zniczy, zakładamy biało-czerwone szarfy na polskich kwaterach, mogiłach w wielu miejscach zza wschodnią granicą. Od lat też w każdym z naszych oddziałów pamiętamy o miejscowych miejscach pamięci. Stałym elementem tego projektu jest organizowana na coraz większą skalę, w całej Polsce, KWESTA prowadzona na polskich cmentarzach.

WIĘCEJ SZCZEGÓŁÓW I INFORMACJI TEMATYCZNYCH NA PORTALU RODACY-BOHATEROM

Inne informacje

Aktualności projektu

Partnerzy projektu

Miejsca pamięci to zadania, które realizujemy od początku, dzięki  tytanicznej pracy wolontariuszy. Przez wiele lat działaliśmy w tym obszarze bez żadnej dotacji, wyłącznie dzięki pracy społecznej i prywatnym darczyńcom. Od 2019 roku lat mamy na te zadanie fundusze w ramach programów konkursowych. To wzmacnia i poszerza zakres działań jakie prowadzimy. Partnerzy projektu w latach 2019-2021 to :

Działania w 2021 roku związane z porządkowaniem polskich miejsc na Ukrainie zostały wsparte dofinansowane przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA.

 

Ważnym partnerem merytorycznym całego programu  jest Instytut Pamięci Narodowej. 

Skip to content