Miejsca Pamięci

14 listopada 2022
Cmentarz wojenny na Antokolu, Litwa

O projekcie

Miejsca pamięci narodowej to zgodnie z zapisami w Ustawie o miejscach pamięci narodowej: groby lub cmentarze wojenne, nieruchomości lub obiekty budowlane albo ich pozostałości, upamiętniające postaci lub wydarzenia znaczące dla Narodu i Państwa Polskiego, a w szczególności pomniki, krzyże przydrożne, kapliczki, kopce oraz inne obiekty lub przedmioty związane z wydarzeniami lub postaciami znaczącymi dla dziedzictwa Narodu i Państwa Polskiego, w szczególności tablice pamiątkowe.

Definicja miejsc pamięci narodowej jest bardzo szeroka. Jednak najważniejszą częścią tej definicji jest jej początek – groby i cmentarze wojenne. To one są głównym przedmiotem naszych prac i działań na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej i w innych miejscach dawnej Polski. Bo właśnie w takich grobach i na cmentarzach wojennych spoczywają Ci, których chcemy szczególnie zapamiętać, albo odzyskać Ich dla naszej zbiorowej pamięci jako Bohaterów polskiej wolności.

Opiekujemy się miejscami pamięci od początku działalności Stowarzyszenia Odra-Niemen. Ten program rozwija się obecnie na wielu płaszczyznach:

  • Renowacja miejsc pamięci
  • Zaduszki Polskie
  • Bazy miejsc i szlaki pamięci
  • #PowracamyPoSwoich - współpraca z IPN

Renowacje miejsc pamięci

Projekt Miejsca Pamięci realizujemy od 2012 roku. Od tego czasu staramy się opiekować miejscami pamięci w kraju i za granicą, głównie na dawnych Kresach Wschodnich. W 2012 roku podjęliśmy opiekę nad kwaterą Żołnierzy Wyklętych na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim. Ale również w 2012 roku odnowiliśmy cmentarz w Surkontach na Białorusi, gdzie spoczywa mjr Maciej Kalenkiewicz ps. Kotwicz – ostatni dowódca Nowogródzkiego Okręgu Armii Krajowej.

To miejsce i inne na Grodzieńszczyźnie poznaliśmy dzięki kombatantom ze Stowarzyszenia Żołnierzy AK na Białorusi.  

Od tamtej pory wyremontowaliśmy i objęliśmy opieką 8 cmentarzy oraz kwater wojskowych i wojennych na terenie dzisiejszej Litwy: Dubicze, Gumba, Koleśniki, Niewoniańce, Zawiszańce, Sangiełowszczyzna oraz kwatery AK w Puszczy Rudnickiej i na dawnym cmentarzu Szalewiczów nad Wersoką.  Na terenie Białorusi odnowiliśmy 7 miejsc pamięci: w Niecieczy, Wawiórce, Surkontach, Jancewiczach, Iwieńcu, Kamieniu i Starzynkach. Na Ukrainie od  2019 roku trwają prace na polskich cmentarzach w Krzemieńcu oraz w Szumsku. W Czechach – na Zaolziu renowacji podległo 6 cmentarzy. W 2022 roku jesteśmy po raz pierwszy w Gruzji, w Tbilisi odnawiamy i zabezpieczamy groby na polskiej kwaterze cmentarza na Kukii,  

Wiele miejsc, w których pracują nasi wolontariusze zyskuje zupełnie nowy wygląd. Odbywa się to po uzgodnieniach z miejscowymi władzami.

Upamiętnianie

Oprócz prac remontowych realizujemy w każdym roku bardzo wiele działań porządkowych i upamiętniających miejsca pamięci w kraju i zagranicą. Sprzątamy, stawiamy znicze, kwiaty, wieszamy biało-czerwone wstęgi.  Znamy większość polskich miejsc na Kresach, na Wołyniu, jeździmy do Katynia, na Syberię i do Kazachstanu.

Od wielu lat głównym projektem w tym obszarze są wyprawy kresowym szlakiem Akcji Operacji Ostra Brama. To nasz autorski projekt, opracowane ścieżki edukacyjne i miejsca pamięci na Grodzieńszczyźnie i Wileńszczyźnie. Co roku bierzemy udział w uroczystościach, spotykamy się ze świadkami historii, kombatantami. Najważniejsza dla nas idea tych wypraw to aspekt edukacyjny, dlatego zawsze jest  z nami młodzież.

W całej Polsce oddajemy hołd bohaterom naszej wolności. Bywamy na polskich cmentarzach na Zachodzie, a dzięki kontaktom naszego oddziału z regionu opolskiego, jesteśmy obecni z akcją pamięci na polskich cmentarzach na Zaolziu. W zdecydowanej większości tych wydarzeń towarzyszą nam kombatanci, świadkowie historii.

Ekshumacje

W 2017 roku Instytut Pamięci Narodowej zaprosił nasze stowarzyszenie do prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych, prowadzonych poza granicami Polski. 

Pracujemy jako wolontariusze przy poszukiwaniach i ekshumacjach prowadzonych przez IPN na terenie Litwy. Wspieramy Instytut naszymi wieloletnimi kontaktami na Litwie. Mamy nadzieję, że wkrótce będzie możliwa  dalsza współpraca na Ukrainie.

Zaduszki Kresowe

Zaduszki Kresowe to projekt, z którym do Odry-Niemen przyszli jej założyciele, którzy od lat organizowali takie wyprawy na Białoruś. Zadanie to szybko stało się wizytówką stowarzyszenia. Stawiamy każdego roku, na przełomie października i listopada tysiące zniczy, zakładamy biało-czerwone szarfy na polskich kwaterach, mogiłach w wielu miejscach zza wschodnią granicą. Od lat też w każdym z naszych oddziałów pamiętamy o miejscowych miejscach pamięci. Stałym elementem tego projektu jest organizowana na coraz większą skalę, w całej Polsce, KWESTA prowadzona na polskich cmentarzach.

WIĘCEJ SZCZEGÓŁÓW I INFORMACJI TEMATYCZNYCH NA PORTALU RODACY-BOHATEROM

Inne informacje

Aktualności projektu

Partnerzy projektu

Miejsca pamięci to zadania, które realizujemy od początku, dzięki  tytanicznej pracy wolontariuszy. Przez wiele lat działaliśmy w tym obszarze bez żadnej dotacji, wyłącznie dzięki pracy społecznej i prywatnym darczyńcom. Od 2019 roku lat mamy na te zadanie fundusze w ramach programów konkursowych. To wzmacnia i poszerza zakres działań jakie prowadzimy. Partnerzy projektu w latach 2019-2021 to :

Działania w 2021 roku związane z porządkowaniem polskich miejsc na Ukrainie zostały wsparte dofinansowane przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA.

 

Ważnym partnerem merytorycznym całego programu  jest Instytut Pamięci Narodowej. 

Rozlicz PIT
Skip to content